Steeds meer mensen kiezen voor een alternatieve route naar een diploma. Misschien heb je je opleiding niet afgemaakt of bleek het gekozen niveau niet passend. In zulke gevallen biedt de vavo een nieuwe kans. Je volgt voortgezet onderwijs in een volwassen setting, samen met anderen die bewust kiezen voor deze route. Daardoor is de sfeer anders dan op een middelbare school: het tempo ligt hoger en er is meer ruimte voor zelfstandigheid.
De vavo is niet alleen bedoeld voor jongeren. Ook volwassenen kunnen zich aanmelden, bijvoorbeeld voor een carrièreswitch of om alsnog naar het hbo te gaan. Er gelden wel voorwaarden. Je mag niet zomaar starten. Wil je weten of jij in aanmerking komt? Lees dan verder.
Voor wie is de vavo bedoeld?
De vavo is er voor iedereen vanaf zestien jaar. Jongeren onder de achttien hebben meestal toestemming nodig van hun school of de gemeente. Vanaf achttien jaar mag je vaak zelf beslissen, al kijkt de vavo-instelling ook dan naar je achtergrond. Heb je al examen gedaan of beschik je over een leerplichtontheffing, dan is de kans groter dat je wordt toegelaten.
Ook volwassenen zonder diploma maken kans, mits ze gemotiveerd zijn. Vavo-scholen verwachten dat je een duidelijke reden hebt om deze stap te zetten. Je hoeft geen uitgebreide motivatiebrief te schrijven, maar wel te laten zien dat je serieus bent. De vavo is er voor wie vooruit wil, niet als opvangplek. Leeftijd, situatie en motivatie spelen een belangrijke rol bij de toelating. Soms beslist de gemeente uiteindelijk of je mag starten.
Welke toelatingseisen gelden er?
Je moet minimaal zestien jaar oud zijn om te starten met de vavo. Ben je nog leerplichtig, dan is toestemming van school of gemeente vereist. Zit je al op het mbo en wil je overstappen, dan vraagt dat vaak om een toelichting. Ook als je gezakt bent, kun je terecht: je hoeft dan alleen de vakken over te doen waarin je bent gezakt.
Volwassenen moeten meestal aantonen dat ze doelgericht willen leren. Je motivatie telt mee, en een intakegesprek is vrijwel altijd onderdeel van de procedure. Tijdens dit gesprek bespreek je jouw doelen, planning en mogelijkheden. De instelling wil inschatten of je het tempo aankunt. Je hoeft niet perfect te zijn, maar wel gemotiveerd. Soms wordt gevraagd om oude cijferlijsten of schooladviezen. Vraag die tijdig op bij je vorige school.
Wat zijn de voordelen van de vavo?
De vavo biedt flexibiliteit: je volgt alleen de vakken die je nodig hebt. Dat laat ruimte voor werk of andere verplichtingen. Omdat de gemiddelde leeftijd hoger ligt dan op een reguliere school, heerst er vaak een volwassen sfeer. Je leert samen met anderen die bewust kiezen voor deze route. Dat motiveert.
Docenten gaan uit van zelfstandigheid en behandelen je als volwassene. Sommige scholen bieden avondlessen aan, wat het makkelijker maakt om werk en studie te combineren. Verplichte vakken zoals gym of CKV komen niet voor; je richt je volledig op het examenpakket. Als je de sfeer op je vorige school zat was, voelt de vavo vaak als een frisse start. Of je nu komt in joggingbroek of met een opvallend mullet kapsel, het draait hier om inzet en vooruitgang.
Welke vakken en niveaus kun je volgen?
Op de vavo kun je examen doen op vmbo-tl-, havo- of vwo-niveau. Je kiest zelf welk niveau past bij jouw doel. Soms heb je maar één vak nodig, soms begin je met een compleet profiel. De meeste instellingen bieden losse certificaten aan, waarmee je stap voor stap je diploma opbouwt.
Profielspecifieke vakken zoals economie of natuurkunde zijn ook mogelijk. Sommige studenten combineren de vavo met een mbo-opleiding in een zogenoemd combitraject. Dat vraagt om planning, maar kan handig zijn als je snel verder wilt. Niet elke school biedt elk profiel. Bekijk daarom goed het aanbod in jouw regio.
Hoe meld je je aan voor de vavo?
Aanmelden gaat meestal via de onderwijsinstelling. Je vult een formulier in en levert documenten aan, zoals je ID en oude cijferlijsten. Vaak voer je ook een intakegesprek waarin je je doelen bespreekt. Ben je jonger dan achttien, dan loopt de aanmelding vaak via je huidige school. Ben je ouder, dan kun je direct contact opnemen met de vavo.
Let op de deadlines. Voor de start in september ligt die vaak rond mei of juni. Wie in februari wil beginnen, moet zich meestal eerder aanmelden. Vraag een decaan of begeleider om hulp als je twijfelt. Veel scholen leggen het aanmeldproces stap voor stap uit op hun website.
Wat kost de vavo?
Voor jongeren onder de achttien is de vavo gratis. De overheid betaalt dan de kosten. Ben je ouder, dan hangt het af van je situatie. Sommige studenten krijgen vrijstelling, bijvoorbeeld via de gemeente of met een uitkering. Als je moet betalen, reken dan op enkele honderden euro’s per vak per jaar.
De kosten zijn afhankelijk van het aantal vakken dat je volgt. Soms worden kosten vergoed door een werkgever, vooral als je opleiding aansluit op je werk. Informeer daar dus tijdig naar. Boeken en examengeld zijn meestal voor eigen rekening. Veel vavo-scholen bieden betalingsregelingen, zodat je de kosten kunt spreiden.
Wanneer start het vavo-onderwijs en hoe ziet het rooster eruit?
De meeste opleidingen starten in augustus of september. Sommige scholen bieden ook instroom in februari. Het rooster verschilt per instelling, maar bestaat vaak uit blokken van enkele uren per vak. Je kunt overdag of ’s avonds les krijgen. Vooral in het volwassenenonderwijs zijn flexibele roosters gebruikelijk.
Vaak is er online ondersteuning beschikbaar, zoals uitlegvideo’s en digitale leeromgevingen. Toch blijft aanwezigheid op school meestal verplicht, zeker bij praktische vakken. Denk goed na over hoeveel tijd je per week wilt investeren. Een realistische planning helpt om het vol te houden.
Klaar voor jouw stap vooruit?
De vavo biedt maatwerk voor wie opnieuw wil beginnen of een ontbrekend vak wil afronden. Je leert in je eigen tempo en werkt toe naar een erkend diploma. Daarmee open je nieuwe deuren, of dat nu richting vervolgstudie of werk is. Zelfs als je eerder weinig met school had, kun je hier met frisse motivatie opnieuw starten. En misschien ontdek je onderweg zelfs een verborgen talent, in de klas of tijdens een luchtig gesprek. Wat telt, is dat jij vooruit wilt. De vavo helpt je daarbij.
